LANDSRÉTTUR Úrskurður miðvikudaginn 27. mars 2024 . Mál nr. 247/2024 : Ákæruvaldið (Vilhjálmur Reyr Þórhallsson aðstoðarsaksóknari ) gegn X (Rebekka Ósk Gunnarsdóttir lögmaður) ( Kristrún Elsa Harðardóttir réttargæslumaður ) Lykilorð Kærumál. Vitni. Skýrslugjöf. Útdráttur Staðfestur var úrskurður héraðsdóms þar sem hafnað var kröfu brotaþola um að X yrði gert að víkja úr dómsal á meðan brotaþoli gæfi skýrslu við aðalmeðferð málsins. Úrskurður Landsréttar L andsréttardómararnir Arnfríður Einarsdóttir og Jóhannes Sigurðsson og Kjartan Bjarni Björgvinsson settur landsréttardómari, kveða upp úrskurð í máli þessu. Málsmeðferð og dómkröfur aðila 1 Brotaþoli, A , skaut málinu til Landsréttar með kæru 25. mars 2024 , sem barst réttinum ásamt kæ rumálsgögnum degi síðar . Kærður er úrskurður Héraðsdóms Suðurlands 22. mars 2024 í málinu nr. S - [...] /2024 þar sem hafnað var kröfu brotaþola um að varnaraðili víki úr þinghaldi á meðan hún gefur skýrslu við aðalmeðferð málsins. Kæruheimild er í n - lið 1 . mgr. 192 . gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. 2 Brotaþoli krefst þess að hinn kærði úrskurður verði felldur úr gildi og að varnaraðila verði gert að víkja úr þinghaldi meðan brotaþoli gefur skýrslu við aðalmeðferð málsins. 3 Sóknaraðili hefur ekki látið málið til sín taka. 4 Varnaraðili krefst þess að hinn kærði úrskurður verði staðfestur. Niðurstaða 5 Með vísan til forsendna hins kærða úrskurðar verður hann staðfestur. Úrskurðarorð: Hinn kærði úrskurður er staðfestur. 2 Úrskurður Héraðsdóms Suðurlands 22. mars 2024 I. Í máli þessu, sem höfðað var með útgáfu ákæru 4. janúar síðastliðinn, er ákærða gefið að sök að hafa áreitt A , kt. [...] , kynferðislega með því að hafa laugardaginn 8. janúar 2022, á veitingastaðnum [...] , [...] , strokið yfir rass hennar utan klæða, þar sem hún var við vinnu. Í ákæru er brotið talið varða við 199. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 og er þess krafist að ákærði verði dæmdur til refsingar og greiðslu alls sakarkostnaðar. Er einnig höfð uppi ein karéttarkrafa af hálfu A að fjárhæð 2.000.000 krónur með vöxtum skv. 1. mgr. 8. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu frá 15. desember 2021 til þess dags er mánuður er liðinn frá birtingu bótakröfu en með dráttarvöxtum skv. 1. mgr. 6. gr., sbr. 9. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu frá þeim degi til greiðsludags. Er málið var þingfest 8. febrúar síðastliðinn neitaði ákærði sök og hafnaði fram kominni bótakröfu. Kristrún Elsa Harðardóttir, lögmaður, var þá skipuð réttargæslumaður brota þola A að hennar ósk. II. Gert er ráð fyrir að aðalmeðferð málsins fari fram þann 19. apríl næstkomandi. Málið var tekið fyrir í dag vegna framkominnar kröfu brotaþola um að ákærða verði gert að víkja úr dómsal þegar hún gefur skýrslu við aðalmeðferðina. Krafa brotaþola er studd við 1. mgr. 123. gr. laga nr. 88/2008 um meðferð sakamála. Af hálfu ákæruvaldsins er tekið undir kröfu brotaþola en af hálfu ákærða er kröfunni mótmælt. Brotaþoli hefur lagt fram í málinu vottorð listmeðferðarfræðings og meðferða rstýru hjá [...] frá 23. febrúar 2024. Í vottorðinu er greint frá þeirri meðferð sem brotaþoli hafi þegið með forviðtali, fimm einstaklingsviðtölum og hópastarfi, en hún hafi fyrst leitað til [...] í ágústmánuði 2022 og verið í virkri meðferð fram í janúar 2023. Í fyrstu viðtöl hafi hún mætt með foreldrum þar sem hún hafi ekki treyst sér til að vera ein. Hafi hún átt erfitt með munnlega tjáningu, virka hlustun, einbeitingu og traust. Foreldrar hennar hafi upplýst að hún hafi verið að kljást við eftirfarandi afleiðingar brots gegn henni, svefntruflanir, minnkandi matarlyst, kvíða, einbeitingarskort, depurð, einangrun og hafi almennt orðið þögul. Í meðferðinni hafi A átt erfitt með að tjá sig um líðan sína tengt áfallinu sem hún varð fyrir. Hún hafi þó verið f ær um að þiggja ráðgjöf og stuðning við að takast á við þær afleiðingarnar sem hún hafi verið að kljást við. Þrátt fyrir löngun hafi A ekki haft sömu getu og virkni til að stunda nám, vinnu eða vera í tengslum við fjölskyldu og vini. Hún hafi þurft að gera breytingar gegn vilja sínum til að endurheimta öryggi sitt og getu í sínu dagsdaglega lífi þannig að hún hafi upplifað frelsisskerðingu. Hafi hún þurft að hætta á vinnustaðnum, þar sem brotið gerðist, og minnka við sig í náminu. Þrátt fyrir nýjan vinnusta ð hafi hún ekki getað stundað vinnuna vegna kvíða við að sjá geranda sinn. Hún hafi ekki upplifað öryggi fyrr en hún skipti um vinnuvettvang. Smátt og smátt hafi hún með miklum stuðningi frá foreldrum og meðferðinni öðlast öryggi og sátt og við það hafi au kist geta hennar og vellíðan. Eftir að málið hafi verið tekið fyrir hafi hún farið að finna fyrir sömu einkennum og fyrr er lýst. Hafi hún því tekið upp þráðinn á ný meðferðinni. Er lýst í vottorðinu að A muni sækja einstaklingsviðtöl tvisvar í mánuði fram í júní næstkomandi og verði staðan þá metin á ný. Lögð verði áhersla á að styðja hana við að ná tökum aftur á þeim afleiðingum sem hafa tekið sig upp og eru að trufla hennar dagsdaglega líf. Sé hún aftur farin að óttast um öryggi sitt, einangri sig meira og nái misvel að sinna sínum grunnþörfum. Eigi hún erfitt með að tjá sig varðandi brotið og nái ekki að koma sér skýrt til skila varðandi líðan og hugsun. Þá hafi hún haft takmarkaðan aðgang að minningum í tengslum við brotið sem og að meðtaka upplýsingar þrátt fyrir að vera í kjöraðstæðum, sem meðferðin bjóði upp á. Er í vottorðinu talið mikilvægt að hún sé ekki í sama rými og gerandinn svo að hún fái tækifæri til að tjá sig eftir bestu getu í eins öruggu umhverfi og mögulegt sé. 3 III. Réttargæslumaður br otaþola vísar í fyrrgreint vottorð í heild sinni, en það sé ítarlegt og unnið af fagaðila. Samkvæmt því hafi bataferli brotaþola orðið nokkurt en fyrri einkenni tekið sig upp að nýju við rekstur málsins. Hún eigi erfitt með að tjá sig um brotið og mikilvæg t sé að ákærði sé ekki staddur í sama rými er hún gefi skýrslu. Reifar réttargæslumaður ákvæði 123. gr. laga nr. 88/2008 og úrskurð Landsréttar 28. september 2022 í málinu nr. 585/2022 kröfunni til stuðnings. Af hálfu sækjanda er tekið undir kröfu brotaþo la. Hún hafi verið ung að árum er brot hafi átt sér stað, en það hafi verið ófyrirleitið og niðurlægjandi. Framlagt vottorð sé fullnægjandi til að sýna fram á að skilyrði 1. mgr. 123. gr. laga nr. 88/2008 til að verða við kröfunni séu uppfyllt. Mikilvægt s é að málið upplýsist sem best og að framburður brotaþola muni ekki truflast af nærveru ákærða. Af hálfu ákærða er kröfunni mótmælt og vísað til þess að grundvallarréttindi hans séu meðal annars að fá að vera viðstaddur skýrslugjöfina. Strangar kröfur verð i að gera svo víkja megi frá meginreglu 166. gr. nefndra laga, en brotaþoli sé lykilvitni og eigi sjálf hagsmuna að gæta vegna bótakröfu. Undantekninguna beri að skýra þröngt. Tekur verjandi ákærða fram að vottorð listmeðferðarfræðings hafi ekki þýðingu ti l að veita læknisfræðilegt eða sálfræðilegt álit. Lögregluskýrslur gefi ekki til kynna aðstæður sem réttlæti kröfuna með því að brotaþoli eigi erfitt með að tjá sig og óttist ákærða. Engin tengsl séu heldur á milli þeirra. Bendir verjandi einnig á að framl agt vottorð geymi ekki nægan rökstuðning um það hvað brotaþoli eigi erfitt með að tjá sig um. Vísar verjandi til úrskurðar Landsréttar 31. mars 2022 í málinu nr. 174/2022. IV. Samkvæmt 1. mgr. 166. gr. laga nr. 88/2008 á ákærði rétt á að vera við aðalmeð ferð máls. Dómari getur þó samkvæmt 123. gr. laganna ákveðið, að kröfu ákæranda eða vitnis, að ákærða verði vikið úr þinghaldi meðan það gefur skýrslu ef dómari telur að nærvera ákærða geti orðið vitninu sérstaklega til íþyngingar og haft áhrif á framburð þess. Ber dómara þá, samkvæmt 3. mgr. 123. gr. laganna, að sjá til þess að ákærði geti fylgst með skýrslutöku um leið og hún fer fram og er honum rétt að leggja fyrir vitnið þær spurningar sem hann óskar. Meginreglan er sú við meðferð sakamáls að ákærði e igi þess kost að vera viðstaddur aðalmeðferð og önnur þinghöld í máli sem höfðað hefur verið gegn honum. Ber að skýra undanþágur frá þeirri reglu þröngt. Af þessu leiðir að ríka ástæðu þarf til að vikið verði frá meginreglunni og að skilyrði undantekningar 1. mgr. 123. gr. séu ótvírætt uppfyllt. Vottorð það frá [...] . sem fyrr er reifað, er nokkuð ónákvæmt þar sem ekki er vísað beinlínis í brot það sem ákært er fyrir í máli þessu. Verður þó ekki dregið í efa að vottorðið sé ritað og álit gefið um aðstæður og líðan brotaþola vegna þess brots sem ákært er fyrir. Þótt br otaþoli hafi samkvæmt greindu vottorði liðið miklar þrautir og vegna brots gegn henni liggur ekki fyrir formleg sálfræðileg eða læknisfræðileg greining eða rökstuðningur af hendi sérfræðings, sbr. lög nr. 34/2012 um heilbrigðisstarfsmenn, sem getur orðið g rundvöllur þess að víkja megi frá greindri meginreglu, sbr. dóm Hæstaréttar Íslands 13. september 2017 í málinu nr. 569/2017. Er ekki að finna í vottorðinu sérfræðilega greiningu á því hvaða áhrif nærvera ákærða muni geta haft á framburð brotaþola. Verður ekki fallist á að tilvitnað vottorð, önnur gögn eða upplýsingar í málinu sýni ótvírætt fram á að uppfyllt séu skilyrði 1. mgr. 123. gr. laga nr. 88/2008 um að skýrsla brotaþola að ákærða viðstöddum yrði henni sérstaklega íþyngjandi og að viðvera ákærða gæt i haft áhrif á framburð hennar. Samkvæmt þessu verður að hafna kröfu brotaþola málinu. 4 Einar Karl Hallvarðsson héraðsdómari kveður upp úrskurð þennan. Úrskurðarorð: Hafnað er kröfu um að ákærði X , víki úr þinghaldi meðan brotaþoli, A , gefur skýrslu við aðalmeðferð málsins.